Zbieraczka pyłku slowmotion iPhone 6 plus
Zbieraczka pyłku tańczy pokazując innym drogę do jego źródła
Karmicielka odżywia larwy w komórkach plastra
Robotnice i podział pracy
Robotnice podobnie jak matka rozwijają się jaj zapłodnionych złożonych przez królową. Po 21 dniach od złożenia jaja wylęgają się młode robotnice. Ich cykl życiowy jest bardzo złożony. Charakteryzują się kastowością wiekową. W przeciwieństwie do wielu owdów społecznych np. mrówek robotnice o różnych funkcjach w rodzinie nie różnią się morfoligicznie, nie ma między nimi różnic w wyglądzie.
Kastowość u pszczół wyraża się ich zaangażowaniem i przystosowaniem wraz z wiekem robotnicy do coraz to kolejnych prac w ulu . Młode , jasne pszczoły ,które dopiero co pouściły macierzystą komórkę plastra przez pierwsze 3 dni leniwie się po nim poruszają i często wchodzą do komórek w całości. Głową są wówczas skierowane ku dnom komórek, nie poruszają się kilkadziesiąt minut po czym wychodzą pobrać pokarm i wracają na miejsce jeśli jest jeszcze wolne. Dużo odpoczywają , czasem czyszczą się ,pobierają pokarm od starszych robotnic. Niemrawo czyszczą również komórki plastra przygotowując je tak aby matka chętnie złozyła do nich kolejne jaja.
Pod koniec tego okresu noworodkowego, pszczoły zaczynają się obficie odżywiać pyłkiem i miodem. Chodzą po plastrze wyszukując starsze larwy nie potrzebujące mleczka i karmią je mieszaniną miodu z pyłkiem. Poznają topografię ula oraz w końcówce tego okresu spotykają matkę pszczelą.
Karmicielki larw…
Po około 3 dniach takiego obfitego zjadania pyłku i miodu dojrzewają im gruczoły gardzielowe wytwarzające mleczko pszczele. Kilka takich młodych wydzielających mleczko pszczół zostaje przydzielonych do świty matki która nieustannie,poza okresem zimowym odżywiana jest mleczkiem. Pozostałe zajmują się karmieniem młodych larw. Gdy w rodzinie jest zbyt dużo karmicielek karmią się mleczkiem między sobą przez co budują swoje zapasy ciała białkowo tłuszczowego i w sprzyjających okresach bezrobocia mogą chcieć opuszczać ul wraz z rojem jako tzw trutówki anatomiczne (poprzez bardzo dobre odżywienie rozwijają im się jajniki – są jednak cały czas hamowane przez tzw substancję mateczną wytwarzaną przez matkę roju, dlatego jaj nie mogą składać). W odróznieniu do trutówek fizjologicznych ,które powstają gdy w ulu długo brakuje hormonów matki pszczelej. Wtedy część pszczół zaczyna składać jaja nie zapłodnione , z których wylęgają się skarłałe trutnie) . Wcześniej to właśnie trutówki fizjologiczne zapoczątkowywują budowę opisanych w dziale królowa miseczek matecznikowych i wychów młodych królowych. Trutówki fizjologiczne są pszczołami długowiecznymi – mogącymi przetrwać kilka miesięcy właśnie dzięki zmiennemu metabolizmowi i obecności ciała białkowo-tłuszczowego.
Pszczoły obdarzone są silnym instynktem hamujacym defekacje wewnątrz ula. Jest to bardzo istotne zabezpieczenie higieniczno zdrowotne roju. Pszczoły robotnice oddaja kał w ulu tylko w ostatecznosci gdy są chore lub pogoda przez długi czas nie pozowoli na loty. Jednakże w tym drugim przypadku częściej zdaża się tak, iż robotnica szybciej zginie niż odda kał w ulu.
W 9 dniu życia pszczoły dążą do opróżnienia przepełnionego jelita. W godzinach wczesnopopołudniowych chodzą po ścianach oszklonego ulika starając się znaleźć wyjście na zewnątrz. Po pewnym czasie udaje im się to.Przeciskają się wężykiem na zewnątrz. Po wyjściu na parapet stają przodem do otworu wlotowego i powoli zaczynają się unoscić zataczając coraz szersze kręgi wokół wylotu , przy czym cały czas wzrok kierują ku niemu. Uczą się w ten sposób lokazlizacji ula i wejścia do gniazda. Po oddaniu kału w promieniu około 20-150m wracają. Proces tego oczyszczania jelita u młodych pszczół nazywany jest przegrą.
Młode pszczoły po pierwszym oblocie przystępują do dalszych prac w ulu. Ciągle odżywiają się pyłkiem i miodem i nadal mogą w razie potrzeby produkować mleczko. Gdy jednak nie ma takiej potrzeby zajmują się wynoszeniem odpadków na zewnątrz a od 12 dnia życia dojrzewają gruczoły woskowe. Są one zlokalizwowane na spodniej stronie odwłoka pomiędzy tergitami (pierscieniami) odwłoka.
Kilka par gruczołów zaopatrzonych jest w kieszonki i haczyki. Produkowany wosk szybko zastyga w postaci płaskiej przezroczystej , lub białawej łuseczki. W razie potrzeby każda pszczoła po 12 dniu życia, która wcześniej tego nie robiłai. Wosk produkowany jest tylko jeśli pszczoły mają stały dopływ nektaru do ula, temp >33’C oraz w ulu znajduje się matka. Brak substancji matecznej powoduje inwolucję tych gruczołów i pszczoły nie są wstanie wydzielać wosku. W miejscach gdzie jest luźno i powstaje wolna przestrzeń gromadzą się bezrobotne woszczarki i budują nowe plastry lub też naprawiają i nadbudowują stare. Jest niebywałą rzeczą ,że wyznaczją sobie pion za pomocą łańcuszków ułożonych z własnych ciał. Każda wisi zaczepiona o pazurki wyżej wiszącej sąsiadki. Łańcuszki łączą się często tworząc łuki zwisających pszczół. Robotnice podają sobie ku górze wydzielone łuseczki wosku , a inne budują sześciokątne plastry, które jak dowiedziono są bardzo wytrzymałe mechnicznie i pomimo cieniutkich scianek są wstanie udźwignąć zgromadzony w nim miód i same pszczoły.
U pszczół często niepokojonych oraz drażnionych lub też lini agresywnych w 18 dniu życia robotnice stają się strażniczkami. Pozostają nimi do 21 dnia. Ich zadaniem jest straż przy wylocie ula i sprawdzanie każdej powracającej z lotu zbieraczki czy też innej pszczoły. Kiedy napotka obcą wszczyna alarm i atakuje intruza. Może nim być osa, szerszeń czy też częsciej innna pszczoła starająca się w łatwy sposób obrabować rój. Pszczoły te w charakterystyczny sposób stoją na parapecie w pozycji wyczekiwania, z rozstawionymi na bok skrzydłami z zadartą lekko głową i przy szybkich ruchach otoczenia zrywają się do lotu i mogą użądlić. U łagodnych ras pszczoły strażniczki zwykle siedzą i tylko sprawdzają powracające pszczoły , jest ich nie wiele lub wcale i nie interesują się otoczeniem . Rasy agresywniejsze potrafią mieć w silnym roju do 4000 strażniczek co może powodować żądlenie okolicznych mieszkańców działek i zwierząt, gdyż pszczoły tej kasty czasem robią zwiad w odległosci około 10 do nawet 100m w przypadku pszczół Środkowo Europejskich. Małe uliki obserwacyjne zwykle nie wystawiają straży. Wyjątek pojawia się gdy ul jest często niepokojony wstrząsami , gnieceniem pszczół czy też ulik obsadziliśmy wybitnie agresywnymi pszczołami.
Po jednym lub dwóch dniach strażowania, w wieku 21 dni robotnica staje się zbieraczką, zaprzestaje służby strażniczej (chyba ,że ul jest zagrożony i ciągle atakowany np. w czasie rabunków tzn ataku obcych pszczół, os).
W zależności od aktualnych potrzeb rodziny robotnica staje się zbieraczką pyłku lub nektaru i zregóły do końca swojego krótkiego życia nie zmienia wojego przydziału. Robotnice zbierające pyłek latają do kwiatów i na skutek naelektryzowania ich włosków oraz potrząsania pylnikami obsypywane są pyłkiem kwiatowym. Zczesują go w locie nad kwiatem specjalnymi szczoteczkami do kieszeni nazywanych koszyczkami. Lekko zwilżony rozwodnionym miodem pyłek formuje rodzaj kulki na tylnych nóżkach zbieraczki.
Każda roślina ma swój ściśle określony kolor pyłku. Robotnice pszczoły miodnej charakteryzuje tzw wierność kwiatowa. Oznacza to ,że dopuki kwitną i pylą ,czy też nektarują kwiaty danego gatunku pszczoła zbiera surowce tylko z tego gatunku. Dzięki temu rośliny zostają bardzo dobrze zapylone, ponieważ nie cały pyłek robotnica jest wstanie zczesać do koszyczków i dużo przenosi w swojej włochatej sierści. Pyłek kwiatowy jest jedynym żródłem witamin , mikroelementów i białka dla pszczół. Magazywnowany jest w komórkach wokół larw pszczelich i mieszany z miodem, zaszczepiany bakteriami kwasu mlekowego dzieki czemu nie psuje się i ulega wstępnej fermentacji mlekowej. Jest wtedy znacznie bardziej przyswajalny. Ten produkt pracy pszczół nazywany jest pierzgą. Zmagazynowany i zamknięty wieczkiem w komórce może przetrwać pół roku i być wykorzystany na przedwiośniu na wychów młodych pszczół lub o każdej innej porze. Drugi rodzaj zbieraczek zajmuje się zbiorem nektaru. Szukają one kwitnących roślin nektarodajnych, oraz słodkich cieczy wśród roślin. Niektóre rasy pszczół są skłonne do rabowania innych słabo broniących się rodzin pszczelich , trzmieli czy też ludzi w ich domach( miód ,słodycze, wszelkie słodkie płyny) do najczęsciej rabujących zaliczana jest pszczoła włoska ,a z zaglądania do mieszkań znana jest pszczoła kaukaska. Zbieraczki nektaru magazynują nektar w tzw wolu który stanowi ostatni odcinek przełyku przed żołądkiem. W ulu nektar wypompowuja z niego do komórek lub podają pszczołom pracującym w ulu. Masa nektaru przynoszona przez pszczołę może dorównywać jej masie i wynosić około 100mg , gdy źródło nektaru jest obfite a pszczoła ma niewielki dystans do pokonania w drodze powrotnej. Ładunek zbieraczek pyłku jest lżejszy i niekiedy tylko przekracza masę 30mg.
Zarówno zbieraczki pyłku jak i nektaru po powrocie z wspaniałym ich zdaniem łupem wykonują na plastrze i ścianach ula charakterystyczne tańce werbunkowe. (patrz dział komunikacja pszczół) Informują one obserwującą taniec świtę innych zbieraczek o kierunku ,obfitości i odległości źródła pokarmu. W łatwy i wydajny sposób ilość zbieraczek na obfitych źródłach pożytku rośnie. Pszczóly potrafią również wykonywać tańce ostrzegawcze informujące by gdnieś nie lecieć z uwagi na niebezpieczeństwo. Potrafią również werbować się do ataku w pobliżu ula jeśli istnieje zagrożenie. Np udeżanie w ul, ataki obcych pszczół czy też innych owadów (głównie os).
Wszystkie te czynnosci i faktyczne rządy przejmuja robotnice a nie królowa jakby się mogło mylnie wydawać. Ona jest ich narzedziem do składania jaj. Kiedy chcą by składała więcej jaj obficiej ją karmią, gdy nie chcą składania jaj karmią ją miodem.
Views: 4