Warroza, Varroa destructor

Objawy

-Zamieranie czerwia trutowego i pszczelego, głównie w stadium przedpoczwarki. Martwy czerw występuje na dennicy, deseczce wylotowej i na ziemi.
-Obecność robotnic i trutni z zaburzeniami rozwojowymi, niezdolnych do lotu, usuwanych często z rodziny.
-Częste rójki.
-Silne osłabienie rodziny pod koniec lata w jesieni i na wiosnę.
-Masowe padanie pszczół przy silnej inwazji w listopadzie.
-Brak zawiązywania kłębu zimowego i związane z tym pobudzenie pszczół i biegunki.

Likwidacja rodzin następuje w 3-5 roku trwania inwazji. Rodziny osłabione przez inne choroby giną szybciej. Nie dotyczy to pszczół utrzymywanych w ulikach WindowBee

Opis pasożyta

Warroza (varroosis, choroba roztoczowa czerwia i pszczół) jest zaraźliwą chorobą czerwia, robotnic, trutni i matek o ciężkim przebiegu, którą wywołuje roztocz Varroa destructor. Samice roztocza pasożytują na owadach dorosłych, postacie rozwojowe oraz samce i samice pasożyta porażają czerw zasklepiony, głównie czerw trutowy.

V. destructor należy do typu Arthropoda, podtypu Chelicerata, klasy Arachnida, rzędu Acari, podrzędu Parasitiformes, rodziny Dermanyssidae. Ciało samicy (1,1—1,5 x 1,5—1,8 mm) elipsowate, spłaszczone grzbietowo brzusznie jest zabarwione na biało u młodych i na ciemnobrązowe u dorosłych osobników . Samce mniejsze od samic (0,93 x 0,97 mm) o ciele owalnym są koloru białego lub jasnożółtego. Pasożyt posiada cztery pary odnóży. Druga para jest wyposażona w przyssawki służące do utrzymywania się na ciele czerwia i pszczół. Narząd gębowy typu kłującossącego umożliwia odżywianie hemolimfą. Długość życia samicy zależy od pory roku, co wiąże się z cyklem życiowym rodziny pszczelej.

Samice, które pasożytują na pszczołach w okresie wiosenno-letnim żyją 2—3 miesiące, na pszczołach zimujących przeżywają 6—8 miesięcy. Poza pszczołą V. destructor ginie po około 5 dniach, na martwych pszczołach po 16 -17 dniach, na plastrach z czerwiem po 30 dniach. V. destructor odbywa, cykl rozwojowy na czerwiu zasklepionym. Zapłodnione samice przechowują nasienie w zbiorniczku nasiennym przez zimę. Na wiosnę, po napiciu się hemolimfy czerwia przez zapłodnioną samicę, rozpoczyna się składanie jajeczek. Samica składa 2-5 perłowobiałych, elipsowatego kształtu jajeczek o wymiarach 1,5-3,0 mm w komórce po zakończeniu wytwarzania oprzędu przez larwę wyprostowaną. Po 2-3 dniach z jajeczek wygryza się protonimfa. o 4 parach odnóży, która po przejściu stadium protochrysalis, deutonimfy i deutochrysalis przeobraża się w dojrzałego osobnika. Po kopulacji samce giną, zaś zapłodnione samice są wynoszone przez wygryzające się pszczoły z komórek plastra . W temperaturze gniazda pszczelego cykl rozwojowy samca trwa 6-7 dni, samicy 8—10 dni. Samice V. destructor usadawiają się na grzbietowej i brzusznej powierzchni ciała pszczół na błonach międzysegmentalnych w miejscu połączenia głowy z tułowiem, tułowia z odwłokiem oraz na błonach pierwszych segmentów odwłoka, rzadziej na nóżkach 18 i u nasady skrzydełek. U pszczół zimujących są one najczęściej wciśnięte między drugi i trzeci sternit odwłoka.
PasoSyt rozwija się na czerwiu trutowym i pszczelim, przy czym wykazuje silną predylekcję do czerwia trutowego. Przy silnej inwazji oprócz czerwia zasklepionego ulega porażeniu również czerw odkryty. Zaatakowane larwy są niespokojne i często opuszczają niezasklepione komórki plastra . Larwy porażone przez 4-6 pasożytów przechodzą dalsze przeobrażenie, w trakcie którego występują zaburzenia rozwojowe. Przejawiają się one brakiem lub deformacją skrzydełek, nóżek i skróceniem odwłoków. Czerw porażony większą ilością pasożytów zamiera. Martwy czerw niezasklepiony przypomina wyglądem czerw zamarły na kiślicę. W przebiegu warrozy obniża się poziom białek w hemolimfie i kwasów nukleinowych w mięśniach. Robotnice niechętnie pracują. Długość życia robotnic zarażonych w okresie do 10 dnia życia ulega skróceniu o około 50%, starszych o 140—150%. Przebieg choroby zależy od nasilenia inwazji i siły rodziny. Zazwyczaj choroba przebiega skrycie przez pierwsze 2-3 lata, mimo że w tym okresie ulega poraSeniu 20-30% pszczół. Jesień jest okresem maksymalnego nasilenia inwazji robotnic w związku z brakiem czerwia i usuwaniem trutni z uli. V. destructor przenosi zarodniki P. larvae, wirusy paraliżów pszczół, bakterie i zarodniki grzybów. Objawy kliniczne występują przy porażeniu około 30% czerwia w rodzinie.

Rozpoznawanie choroby obejmuje badanie w pasiece i badanie laboratoryjne.

Celem tych badań jest wykazanie obecności pasoSyta, ewentualnie jego stadiów rozwojowych na czerwiu zasklepionym, zwłaszcza trutowym, na robotnicach i trutniach, niekiedy i na matce oraz na martwych pszczołach i w zmiotkach z dennicy. Badaniem należy objąć wszystkie rodziny w pasiece. Wczesne stwierdzenie inwazji, tj. jeszcze przed wystąpieniem klinicznych objawów choroby, posiada istotne znaczenie w prognozowaniu.
Badanie czerwia. Największe prawdopodobieństwo wykrycia V. destructori stadiów rozwojowych pasożyta daje badanie czerwia trutowego w okresie wiosennoletnim. Przy braku tego czerwia naleSy badać czerw robotnic ze skrajnych plastrów gniazdowych. Badanie polega na oglądaniu 19 odsklepionych przedpoczwarek i poczwarek, wnętrza komórek i wewnętrznej strony zasklepów. W tym celu naleSy przekłuć komórki tuż pod zasklepami igłami widelca do odsklepiania miodu i wyciągnąć zawieszone na nich przedpoczwarki i poczwarki. Bardziej pracochłonne jest zdejmowanie z komórek wieczek pincetą i wyciąganie pojedynczych przedpoczwarek i poczwarek. Badaniu naleSy poddać co najmniej 100—200 larw (wycinek plastra z czerwiem zasklepionym o wymiarach 3 x 15 cm). Samice V. destructor zabarwione na brązowo, wyraźnie kontrastują z perłowobiałym oskorkiem czerwia. Postacie rozwojowe pasożyta są widoczne we wnętrzu komórek w formie białych lub jasno-Sółtych tworów.
Badanie matki metodą Ruttnera polega na oglądaniu pod lupą matki umieszczonej w szklanej rurce o średnicy 0,7—0,8 cm lub w „fajce” szklanej. Samice V. jacobsoni są dobrze widoczne na powierzchni ciała matki. W ten sam sposób bada się pszczoły towarzyszące matce.
Poniższy opis dostyczy uli konwencjonalnych natomiast stosowanie leków w formie aerozoli powstałych ze spalania preparatów chemicznych w ulikach obserwacyjnych opisane zostało niżej. Proszę zwrócić na to uwagę.
Diagnostyczne stosowanie leków. Leki akarycydne powodują odpadanie pasożytów z pszczół na wkładkę włożoną uprzednio na dennicę lub wsuniętą przez wylotek. W celu uniknięcia skażenia miodu akarycydem, badanie należy przeprowadzić w okresie bezpożytkowym. Najczęściej w celach diagnostycznych jest stosowany Apivarol AS, rzadziej fenotiazyna i stężony kwas mrówkowy.
Dokładniejszą identyfikację V. destructor umożliwia oglądanie wkładki pod lupą. Niektórzy zalecają po podaniu preparatu, zakrycie powałki i nałożenie daszka ula i podkurzenie rodziny przez wylotek. Niepokojenie pszczół przez podkurzenie zwiększa ich kontakt z preparatem. Tlącą się tabletkę Apivarolu należy włoSyć do ula między plaster skrajny i ścianę i pozostawić ul pod zamknięciem na 30 minut. Przed zabiegiem dennicę wykładamy wkładką i uszczelniamy wylotek. Pasożyty widoczne okiem nieuzbrojonym występują na wkładce. Dym ze spalonej w podkurzaczu fenotiazyny (1,5 g/1 rodzinę) wdmuchujemy przez wylotek w ilości 70-80 kłębów, a następnie ul zamykamy na 30 minut. Po tym czasie usuwa się wkładkę i bada na obecność pasoSytów. Po wyłożeniu dennicy białym papierem wstawia się do ula naczynie z knotem zawierające stężony kwas mrówkowy w ilości 180 ml/1 rodzinę jak najbliSej części gniazdowej, na okres 2 tygodni. Szybkość parowania (10 ml/dobę) ustala się przy pomocy knota. Po 14 dniach usuwa się wkładkę i bada na obecność V. destructor.

Diagnostyka laboratoryjna

Obejmuje ona próbę termiczną z żywymi pszczołami, badanie pszczół metodą flotacji oraz badanie zmiotków i osypu zimowego.
Próba termiczna z żywymi pszczołami. Od 100 do 200 nielotnych pszczół w zasiatkowanej klateczce lub szklanym naczyniu umieszcza się w 46-49°C, wilgotności względnej 20-30% na 15 minut, zasiatkowaną częścią na bibule lub białym. papierze. Pod wpływem temperatury roztocza odpadają z pszczół i są dobrze widoczne na bibule lub na dnie szklanego naczynia.
Badanie pszczół metodą flotacji. Od 200 do 250 pszczół, najlepiej obsiadających plastry z czerwiem odkrytym, przenosi się do naczynia z wodą z dodatkiem detergentu (np. płyn Ludwik l ml + woda 100 ml) i wytrząsa przez 5-10 minut. Po usunięciu pszczół z naczynia, na jego dnie można oglądać osadzone pasożyty. Ruttner zaleca zamiast wody benzynę oraz przesączenie przez sitko (średnica oczek 4 mm). Uzyskany przesącz sączy się przez białe płótno, na którym osadzają się pasożyty.
Badanie zmiotków i osypu zimowego. Jest najtańszą i prostą metodą, która jest zalecana jako metoda kontrolna w pasiekach hodowlanych i reprodukcyjnych. W jesieni dno ula pokrywa się sztywnym jasnym papierem. Ruttner zaleca pokrycie papieru od góry, na wysokości 5 cm od dennicy, siatką o średnicy oczek 3 mm, rozpiętą na ramce. Siatka ma umożliwić oddzielenie martwych pszczół i większych cząsteczek osypu od obumarłych pasożytów, które odpadają z pszczół w czasie zimowli. Na wiosnę zmiotki przesyła się do laboratorium, gdzie są oglą dane pod lupą i badane metodą flotacji. Dokładnie rozdrobnione zmiotki najlepiej przesiane przez sitko (średnica oczek 3-4 mm) zalewa się olejem stołowym (masa właściwa 0,9 g/cm3) w stosunku l : 10 i wstrząsa trzykrotnie przez 30 sekund. Po 5 minutach na wierzch oleju wypływają V.destructor, B. coeca i elementy ciała pszczół. Olej po przefiltrowaniu przez gęste płótno można używać ponownie. Zamiast oleju zmiotki można zalewać wodą o temperaturze 45—50 C, benzyną lub eterem. Pasożyty opadają na dno w postaci osadu, z którego sporządza się na szkiełku podstawowym preparat oglądany następnie pod lupą.
W badaniach należy odróSnić V. destructor od B. coeca. Ciało B. coeca jest podłużnie owalne o długości 1,5 mm, szerokości 1,0 mm. Braula ma krótką i szeroką głowę i tułów, prawie kulisty odwłok, posiada trzy pary odnóży i }est zabarwiona na ceglasto. Przy inwazji B. coeca występują charakterystyczne zmiany na zasklepach.

Źródło:
PODSTAWY ROZPOZNAWANIA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH CHORÓB
CZERWIA I PSZCZÓŁ
Dr Marek W. Chmielewski
Pracownia Chorób Owadów Użytkowych
Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych Zwierząt
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
20-612 Lublin, ul. Głęboka 30
e-mail: marek.chmielewski@up.lublin.p
*** Link: Choroby pszczół UP.Lublin.pl ***

Zwalczanie i kontrola inwazji pasożyta w ulikach obserwacyjnych nowe informacje!

Z przyczyn nie zbadanych do tej pory , stwierdzono przez 7 ostatnich lat ,że nie leczone rodziny przetrzymywane ponad rok w ulikach WindowBee są wolne od warrozy, pomimo infekcji przy zasiedlaniu. Dlatego gwarantujemy uwolnienie przetrzymywanych w ulikach WindowBee rodzin pszczelich od tego pasożyta. Przyczyny tego stanu rzeczy nie udało się do tej pory ustalić. Przypuszczamy iż największe znaczenie ma zmniejszony wychów trutni w tych ulikach oraz warunki wilgotnościowe w ulu zimą. Ule są względnie bardzo suche!

Poniższe informacje dotyczą pszczelarstwa konwencjonalnego:

Warroza jest chorobą trudną do zwalczenia w warunkach uli konwencjonalnych. Zwykle trudno jest znaleźć moment kiedy w pasiece czy też w danym ulu nie ma już czerwiu krytego, pod którego zasklepem pasożyt jest nie wrażliwy na lecznicze czynniki chemiczne.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku ulików obserwacyjnych. Zabieg zwalczania roztoczy możemy przeprowadzić w każdym okresie gdy w ulu nie ma zasklpeionego czerwiu. Skuteczność preparatu APIWAROL jest wtedy prawie 100%. Warunkiem jest jednak brak krytego czerwiu i prawidłowe wykonanie zabiegu niszczenia roztoczy. Nie powinno się stosować prewparatu zimą gdyż zabieg odymiania należy wykonywać poza mieszkaniem a zimowe drażnienie pszczół spowoduje najpewniej zimowe rozczerwienie się matki. Taka sytuacja jest groźna i może zagrozić przeżyciu rodziny pszczelej, dlatego nawet w przypadku zauważonej inwazji zabieg należy przesunąć na początek marca lub dzień gdy zauważymy czerwienie matki, jednakże przed zasklepieniem pierwszej komórki. Zwykle wystarczy leczyć pszczoły dwa lub nawet raz w roku ścisle według instrukcji z działu
*** Przygotowanie pszczół do zimy ***
Tak zastosowane leczenie w okresie gdy w ulu nie ma czerwiu krytego jest bardzo skuteczne i zapewnia prawidłowy rozwój pszczół przez rok. Przy dużym porażeniu roztoczem może być wymagane powtórzenie zabiegu na przedwiośniu przed rozpoczęciem czerwienia u matki lub też w okresie wymiany matki, gdy przerwa w czerwieniu daje szansę na wykonanie zabiegu bez krytego czerwiu.

Ciekawy roztocz walczący z warrozą, potrafi ograniczyć jej rozwój , niestety ginie podczas odymiania apiwarolem wraz z warrozą.