Świdraczek pszczeli, Acarapis woodi

Obiawy

U młodych pszczół A. woodi pasożytuje w tchawkach tułowia, a przy silnym zarażeniu również w workach powietrznych głowy. U starszych pszczół, A. wnodi usadawia się u nasady skrzydełek na błonie otaczającej stawy skrzydłowe. Dojrzałe pasożyty, larwy i nimfy w trakcie żerowania mechanicznie uszkadzają tchawki, co prowadzi do wylewów hemolimfy. Ponadto pasożyty, stadia rozwojowe, wylinki i kał mogą zatykać tchawki. W następstwie zaburzeń w odżywianiu mięśni poruszających skrzydełka, zarażone pszczoły tracą zdolności lotne, zaś mięśnie ulegają zwyrodnieniu i martwicy. Wiosną podczas pierwszego oblotu niezdolne do lotu pszczoły wywichniętych skrzydełkach lub bezskrzydłe, o rozdętych odwłokach, pełzają na ziemi przed wylotami Często pełzające pszczoły zbijają się w grupki. Przy silnym zarażeniu rodziny giną w zimie.

Opis pasożyta

A. woodi należy do gromady Arachnoidea, rodziny Tarsonemidae.Owalne ciało roztocza (samica 160-180 x 80-110 µm, samice 85-120 x 60-80 µm) barwy żółtej jest podzielone na niezbyt wyraźne segmenty. Narząd ruchu stanowią cztery pary członowanych odnóży, ostatni człon czwartej pary jest zaopatrzony w przylgi. Aparat gębowy typu kłująco-ssącego służy do pobierania hemolimfy. Rozwój pasożyta odbywa się w tchawkach tułowiowych, głównie w tchawkach I pary. Zapłodnione samice po wniknięciu do tchawek I pary młodych pszczół (do 5, rzadziej 10 dnia życia) składają od 5 do 7 jajeczek (60-65 x 120-140 µm), z których po 3-4 dniach wylęgają się larwy o trzech parach 15 odnóży i aparacie gębowym kłująco-ssącym. Larwy po 3- 4 dniach po przejściu kilku wylinek przekształcają się w nimfę, która po kilku wylinkach dojrzewa w imago. Cykl rozwojowy wg Giordani trwa 10-14 dni. Larwy, nimfy i dojrzałe pasożyty odżywiają się hemolimfą. A. woodi w tchawkach martwej pszczoły ginie po 2 dobach, poza organizmem pszczoły po kilku godzinach. W każdym przypadku rozpoznanie kliniczne należy potwierdzić badaniem laboratoryjnym, którego celem jest wykazanie obecności A. woodi, jego postaci rozwojowych, względnie zmian w tchawkach I pary. Materiał do badań stanowią martwe pszczoły (50—100) pobrane z dennicy z osypu zimowego, z deseczki wylotowej lub ziemi przed ulem. Wskazane jest pobieranie próbek w okresie od 15 XII do 1 5 IV. Przy braku martwych pszczół należy pobrać do badań pszczoły chore, pszczoły zdrowe wylatujące z ula względnie powracające z lotów. Próbki po opakowaniu wraz z pismem przewodnim przesyła się do pracowni chorób pszczół zakładu higieny weterynaryjnej. Badania laboratoryjne można przeprowadzać metodą Svobody, metodą szybką, względnie w kompresorze trychinoskopowym. Metoda Svobody była zalecana w Instrukcji Ministerstwa Rolnictwa, Departamentu Weterynarii z dnia 14 VII 1973 r. “w sprawie laboratoryjnego rozpoznawania choroby zarodnikowcowej oraz choroby roztoczowej pszczół”.
Celem wypreparowania tchawek I pary pszczołę trzyma się palcami lewej ręki za tułów, odcina głowę wraz z przednią częścią tułowia przed pierwszą parą skrzydełek przy pomocy nożyczek, odciętą część w formie czarki odwraca powierzchnią cięcia ku górze i wypreparowuje igłą lub końcem nożyczek mięśnie tułowia w ten sposób, żeby nie uszkodzić tchawek I pary. Znajdują się one wewnątrz czarki na jej bocznych ścianach. Czarki z wypreparowanymi tchawkami, po nalepieniu na tekturkę lub pudełko są oglądane pod mikroskopem stereoskopowym lub lupą binokularową przy .powiększeniu 10-25 razy. Tchawki zdrowych pszczół są koloru perłowobiałego. W tchawkach zaraSonych pszczół mogą występować następujące zmiany:
1. Po 2-3 dniach po zarażeniu w niezmienionych tchawkach występuje niewielka dość dojrzałych pasożytów. Po 3—6 dniach ściany tchawek ciemnieją i żółkną .
2. Po 3-4 tygodniach po zarażeniu ściany tchawek zabarwione na ciemnożółte lub jasnobrązowo, pokrywają nieregularne ciemnobrązowe plamy. W tchawkach występują liczne pasożyty i ich stadia rozwojowe .
3. Po około 4 tygodniach trwania zarażenia, ciemnobrązowe lub czarne, porozrywane tchawki wypełniają roztocza i ich larwy. Mięśnie przylegające do tchawek są zabarwione na ciemnobrązowe lub czarno .
Za występowaniem choroby roztoczowej w rodzinie przemawia stwierdzenie nawet u jednej pszczoły w badanej próbce jaj, larw lub dojrzałych roztoczy. W celu dokładniejszego zbadania tchawek I pary wkraplamy do wnętrza czarki jeden z wymienionych preparatów: 5,0% roztwór NaOH, 5,0—20,0% roztwór kwasu mlekowego, wodę destylowaną i po 5 minutach wypreparowujemy tchawki na szkiełko podstawowe, przykrywamy szkiełkiem nakrywkowym i oglądamy pod mikroskopem z obniżonym kondensorem przy powiększeniu 25, 50 i 300 razy. U chorych pszczół w matowych tchawkach, często pokrytych brązowymi lub czarnymi plamami występują pasoSyty, jaja, larwy, wylinki i złogi kału A. woodi. Na wewnętrznej stronie czarek, niekiedy w jego wnętrzu, zwłaszcza w próbkach pszczół pobranych wiosną, mogą występować roztocza zewnętrzne: Acerapis externus, A. dorsalis, A. vagans, Glicyphagus domesticus i Tarsonema apis. Metoda szybka polega na oglądaniu pod lupą przy powiększeniu 25-30 razy tchawek I pary. W tym celu żywe pszczoły przesłane do badania w zasiatkowanej klateczce lub pudełku z otworkami, zaopatrzone w ciasto miodowo-cukrowe, poddajemy narkozie w szklanym słoju. Następnie usuwamy główkę, żądło, pierwszą parę nóżek i pierwszy chitynowy segment tułowia. W powstałym w ten sposób otworze prześwitują tchawki. Można je przenieść przy pomocy igły lub pincetki na szkiełko podstawowe do kropli alkoholu propylenowego lub 5,0-20,0 % roztworu kwasu mlekowego i po nakryciu szkiełkiem nakrywkowym oglądać pod mikroskopem z obniżonym kondensorem przy powiększeniu 100-300 razy. W przypadku przesłania do badań wyschniętych pszczół, należy je zalać na co najmniej 24 godziny płynem Audemanna (70% alkohol etylowy 87,0 ml, gliceryna 5,0 ml, kwas octowy stężony 8,0 ml). Po odsłonięciu tchawek metodą Svohody, czarki przenosi się na szkiełko podstawowe do kilku kropli 5,0-20,0% kwasu mlekowego i pod lupą wypreparowuje tchawki, które ogląda się następnie przy powiększeniu 100-300 razy. Do badań w kompensorze trychinoskopowym wycina się krążek o grubości około l mm z przedniego odcinka tułowia pszczoły w ten sposób, że przy pomocy nożyczek lub żyletki pierwsze cięcie prowadzi się tuż za główką, drugie przed pierwszą parą skrzydeł. Odcięty krążek po umieszczeniu na dolnym szkle kompresora w kropli 5,0-20,0% kwasu mlekowego lub 5,0% NaOH, pokrywa się szkłem górnym, rozgniata przez przykręcenie śrub i ogląda przy powiększeniu 25 razy.
Ostatnio w diagnostyce inwazji A. woodi jest zalecana metoda wg Baker i Delfinado histologicznego badania tchawek, która umożliwia wykrycie nawet bardzo słabej inwazji. Zebrane próbki pszczół przechowuje się przed przystąpieniem do badań w etanolu.

Preparat do badania mikroskopowego sporządza się w sposób następujący:

– pszczole ułożonej na grzbiecie na szkiełku podstawowym odcina się głowę wraz z przednim odcinkiem tułowia i pierwszą parą nóSek prowadząc cięcie tuż przed nóżkami pierwszej pary, – drugie cięcie prowadzi się przez staw skrzydełek pierwszej pary tuż przed nóżkami drugiej pary, – uzyskany w ten sposób wycinek tułowia (dysk) po przeniesieniu do zlewki zawierającej 8,0% wodny roztwór KOH zagotowuje się przez 10 minut stale mieszając, – następnie po odsączeniu KOH dysku przemywa się wodą bieSącą i przenosi do naczynia z 1,0% roztworem wodnym błękitu metylenowego z dodatkiem 0,85% NaCl na S minut, odbarwia w wodzie destylowanej przez 2-3 minuty – odbarwione dyski utrwala się przenosząc kolejno do 75% wodnego roztworu etanolu i 95% etanolu ma 2-5 minut.
Wybarwione i utrwalone dyski należy oglądać pod mikroskopem przy powiększeniu 25 i 160 razy. Wybarwione roztocza można z łatwością zidentyfikować w tchawicach.

Źródło:
PODSTAWY ROZPOZNAWANIA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH CHORÓB
CZERWIA I PSZCZÓŁ
Dr Marek W. Chmielewski
Pracownia Chorób Owadów Użytkowych
Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych Zwierząt
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
20-612 Lublin, ul. Głęboka 30
e-mail: marek.chmielewski@up.lublin.p

Zwalczanie akarapidozy, leczenie

Zostało to uregulowane Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa z 15 IX 1966 r. , choroba ta zwalczana jest z urzędu. Leczenie rodzin opanowanych przez akarapidozę leczy się podobnie jak warroa jacobsoni, odymiając rodzinę preparatem Folbex VA lub Apiwarol. Odymianie przeprowadza się pod wieczór po całkowitym ustaniu lotu pszczół, przez 6-ć kolejnych tygodni, spalając jeden pasek w ulu, w każdym tygodniu. Opis sposobu przeprowadzania leczenia warrozy i odymiania znajduje się w dziale:
*** Październik ***
Należy jednak pamiętać o użyciu odpowiedniego preparatu dostepnego u lekarza weterynarii i wykonywaniu zabiegu poza pomieszczeniami mieszkalnymi